Singlehanded 2005

De Uitvreter in de Singlehanded 2005
Job Schipper
Dat de Uitvreter zich ook single handed goed laat zeilen heb ik al een paar jaar gedemonstreerd. Dat dit ook nog lukt met 7 bft en zonder motorgebruik had ik toen nog niet zo gedacht. Onderstaand de belevenissen van deze schipper in z’n eentje.

Dit jaar is de start in Lelystad haven 22 oktober, 14.00. Prima faciliteiten overigens daar met als extra barrière de sluis die ligt tussen start en Waddenzee. Gezien de weersverwachting had ik ongeacht de opdracht al besloten direct naar het verste punt op het wad te varen. Voor maandag en dinsdag wordt zwaar weer afgegeven en een ankeropdracht in de Meep is dit jaar te verwachten. De windrichting die wordt voorspeld is helaas minder gunstig om terug te komen, ZW.
Bij de start een mooie Zuidenwind, 4-5 bft. Met 7 knopen richting Enkhuizen. Ik kies die sluis omdat het gisteravond zo lang duurde voordat ik in Lelystad geschut was. Enkhuizen wil nog wel eens wat vlotter zijn. Ik ga aan kop van een groepje van 14 schepen met hetzelfde idee. De rest verdwijnt naar het zuiden om Pampus te ronden of in de sluis van Lelystad.

Vlak voor Enkhuizen verlies ik een stootwil. Een klipper die ik zojuist gepasseerd had probeert hem nog op te vissen voor me, mislukt. Dan maar een mob manoeuvre. Driemaal is scheepsrecht, lastig vissen zo’n ding zonder lusje.

Met z’n allen door de sluis, daarna wind weg, spi erop. 13 schepen gaan naar Den Oever, 1 naar Kornwerd. Ik twijfel nog wel even, reken alles nog eens door. Moet te halen zijn als ik maar rond 10 uur vanavond in Harlingen ben. Heb ik morgen tij mee naar de Meep. De wind blijft zachtjes waaien en draait naar West. De Bollejan zorgt ervoor dat ik om 22.00 in Kornwerd voor de sluis lig. Toch maar door. Wat een schitterende avond daar in de Boontjes! Vallende sterren, maantje, windje, stroom mee. Om 00.10 leg ik aan in de vissershaven, direct achter de golfbreker. Mooi plekje bleek ’s nachts, want er liepen flinke golven de haven door.

Stempeltje halen viel niet mee. Na 5 kroegen en 2 pinautomaten heb ik een treinkaartje gekocht van Harlingen haven naar Harlingen. Gedateerd en wel, 1,10 euro. Goedkoper lukte niet.
Kort nachtje. Om 8.20 de haven weer uit onder zeil. Heb mijn marifoon op het verkeerde kanaal staan en hoor de ‘Vlieland’ niet aankomen. Hij doet een beetje ‘groot’ in de haveningang. Langs de Pollendam nog stroom mee. Daarna keert het tij. Ik probeer de neer te vinden aan de groen kant maar heb daar ook stroom tegen. Na twee uur kruisen 2 boeien opgeschoten. Best aardig windje trouwens in het begin. Zwakt nu wat af en draait meer NO.

Rest van de Blauwe Slenk gaat daardoor vrij vlot en ik zeil in 1 slag vanuit de kardinaal de Meep in.


Daar stroom mee tot ik voor anker ga precies op de kentering en op het verste punt na het ronden van de NM17-ZM8. Helemaal alleen, maar in gezelschap van alleraardigste kleine alken die net naast de boot zomaar uit de lucht komen vallen en wat te eten zoeken in het achter de boot opborrelende water. Ik anker op 4-5 m diep water aan het lichtgewicht anker, twee putsen achter het schip om het gieren tegen te gaan werken uitstekend.


Na twee uurtjes genieten van de rust om mij heen met de alkjes die tot op 1 m achter de boot vissen en goed te fotograferen zijn, haal ik het anker weer op. Na Enkhuizen heb ik geen enkele single handed zeiler meer kunnen identificeren, maar nu zie ik in de verte een blauwe spi naderen (Bleek de Joker). Als ik via de Noord Meep naar Terschelling zeil ontmoet ik de Houd van Hout met grondsnelheid van vrijwel nul denk ik. Zelf loop ik nog een paar knopen en kruis met de stroom mee, maar de wind zwabbert en uiteindelijk vlak voor dat ik de Slenk invaar valt hij geheel weg. Met kunst en vliegwerk weet ik met wat stroomzeilen me net aan de rode kant te houden.
Na de eerste paar tonnen loopt de stroom minder dwars en komt er ook weer wat wind. Voor ik er erg in heb loopt het schip alweer 6 knopen over spiegelglad water. Het is van korte duur, maar ik weet net Terschelling te bereiken. Zou nog wel naar Vlieland willen, dus meer eerst af aan de klippersteiger. Haal een stempel bij het restaurant waar al andere geweest blijken te zijn. Er moeten er dus nog een paar voor me liggen.
Ik besluit toch maar te blijven, de wind keert niet terug, dobberen kan ik morgen ook nog. Ik zeil met hulp van een paar stootjes op de motor naar de jachthaven.
Het wordt een onrustig nachtje door een paar herriemakers op de steiger. En ik was nog wel helemaal achteraan gaan liggen. Maandagochtend om 4 uur opgestaan en om 5 uur weggezeild. Wel een paar motorseconden gemaakt want ik lig ondertussen aan lager wal.
Prachtig weer, droog, mistig maantje. Vooraan in de haven ligt de Joker. Zwaaien.
Er loopt een eb stroom en de wind is ZO. Stroom en wind tegen in de Slenk, in het donker kruisen. Dat wordt spannend. Ik heb sinds dit jaar een radar aan boord en die is erg handig om de boeienlijn te zien tijdens het kruisen. Gelukkig nog weinig scheepvaart. Slechts een visser die oploopt en zich de slaap uit de ogen wrijft met het zien van een kruisend jachtje om deze tijd. Geheel tegen de gewoonte geeft hij geen gas maar houdt hij in! In de verte achter mij nog een zeiler. Na bijna twee uur kruisen kom ik op de Meep, dan stroom en wind mee naar Vlieland waar ik de Vliesloot invaar precies op de kentering. Wat een timing!

Vlak achter mij varen de Joker en de First Passion Vlieland binnen. Beide hadden overnacht ergens op de Meep. De havenmeester kwam ons al tegemoet varen, was zeer behulpzaam en had al stickers klaargelegd in het toiletgebouw. Even bijpraten en weer naar de boot.
Ik blijf een uurtje en zie de anderen kunstig naar buiten laveren. Bak zelf een eitje met spek, het zou wel eens een barre tocht kunnen worden. Ondertussen vaart ook de catamaran My First Vlieland uit.
De wind was aanvankelijk 10 knopen , trekt nu aan. Ik zeil onder vol tuig Vlieland uit en slinger tussen de kribben door om van de neertjes gebruik te maken. Het is ondertussen weer opkomend tij. Dit lukt wonderwel en ben in mum van tijd in de Vliestroom.
Hier veel Urker vissers vol gas. De wind trekt ook aan en zet uiteindelijk 1e en even later 2e rif. Slecht zicht overigens, regen, bah. Zoeken naar tonnen in het Inschot, ik zie ze zelfs op de radar niet. In de bocht bij het gasplatform kom ik de Wavedancer tegen (denk ik). Ondertussen is het flink kruisen tegen de ZO wind in. Maak slagen over de plaat om minder vaak overstag te gaan. Stroom is hier toch van alle kanten.
Dan de Paardenhoek in, na de bocht opnieuw recht tegen de wind in kruisen in steeds smaller vaarwater. Stroom komt nu ook tegen te staan. Daar krijg je het warm van.
Ik kom nu verschillende schepen van de Singlehanded vloot tegen maar kan ze niet allemaal onthouden. Onmogelijk om even naar beneden te gaan. Flink gezwaaid naar de Pretender van Klaas v.d. Thiel, ook uit Andijk. Ik hoop voor hem dat het hem nog lukt zijn ankeropdracht uit te voeren.
Dan denk ik dat het smalste stuk voorbij is. Ter hoogte van de SO12 zat nog een puntje van een plaat, daarachter kan ik weer over de plaat heen. Ik zet de automaat erop en ga een kop koffie inschenken.
Voordat ik die goed en wel heb neergezet loop ik met een paar keer bonken vast! Shit, en andere termen. Als een speer naar dek, zeilen los. Ik lig een meter of 20 naast de geul en bonk nog steeds. Goed teken. Motor aan en vol achteruit. Lukt niet. Dan vooruit proberen de neus in de wind te krijgen. Dat gaat wel. Automaat erop en vol gas. Dan snel zeilen naar beneden.
Op de golven zo nu en dan een bonk, dus drijft hij nog. Kijk om me heen voor hulp. Niemand.
Moet het dus nu echt alleen klaren. Ik richt het schip naar de geul. Maar waar ligt die bank, SB of BB? Er komt nog steeds geen beweging in. Het is nu vol vloed, ik moet weg.
Laatste redmiddel, zeil omhoog. Eerst het grootzeil is niet genoeg, dan de fok, blijft haken. Ik loop naar voren en plotseling schiet de boot als een raket vooruit.
Opluchting alom, beetje trillend op de benen, kost het me nog zeker 5 minuten om de zeilen weer een beetje knap omhoog te krijgen. Ondertussen passeert de Najad Red Spirit. Ik zie de vraagtekens in zijn ogen, wat vreet die nou allemaal uit?
Daarna weer door het Scheurrak verder naar Oudeschild. Ik heb nu alles bezeild en race erover. De wind gaat nu toch langzaam draaien merk ik, trekt ook aan. Zware regen, slecht zicht en vaar bijna de verkeerde kant op als ik geen enkele ton meer kan ontwaren.
Ik ben net op tijd uit het Scheurrak in de Texelstroom als de wind naar Z gaat. Hier loopt al ebstroom. Ik krijg een paar enorme buien over me heen. Heb de radar weer bijstaan en zie een tiental visserschepen in slagorde op me afkomen. Het lijkt wel of ze aan het admiraal varen zijn . Het moet iets bijzonders zijn. Op kanaal 10 hoor ik ook steeds ‘niet zeelui’ bezig met een of ander project? Na een paar slagen, de wind is ondertussen ZW 6-7 bereik ik Oudeschild. De zandzuiger gaat even voor me opzij en ik vaar onder zeil de haven in. In de luwte van het restaurant aangelegd.
Effe uitpuffen voor ik weer verder ga. Er blijkt een kennis in de kom te liggen, ze komen een borrel drinken.
Om half zes vertrek ik weer met 2 riffen en stormfok. Eenmaal buiten blijkt pas hoe hard het nu waait. 28-32 kn op de meter onder helling, een dikke 7. De Texelstroom was 2 uur geleden nog redelijk rustig, nu lopen er golven van 1,5-2 m die hier en daar zelfs breken (Nee Klaas, ik heb mijn 30% overschatting er al afgetrokken, ze leken wel 3 m!).

Het schip wordt zo nu en dan bijna plat gegooid, water spuit onder de sprayhood door aan lij.
Beetje teveel zeil erop toch. Als ik het Malzwin opvaar krijg ik de wind ruim. De stuurautomaat houdt het net aan zodat ik even naar binnen kan om de navigatieverlichting aan te zetten. Net op tijd, want er komt direct daarna een politieboot uit de regen opduiken. We zwaaien vriendelijk. Ondertussen surf ik over de golven met 8-10 knopen. Dit is niet verantwoord meer en ik besluit het grootzeil te strijken. Op enkel de stormfok loop ik toch ook nog 6-7 knopen.
Er zou een ebstroom moeten staan, maar die merk ik niet. Integendeel, ik loop harder over de grond dan over het water. Het is ondertussen aardedonker geworden, maar met behulp van de radar weet ik mijn weg goed te vinden. Ik heb hem dit jaar voor het eerst maar zou hem niet meer willen missen. Ik passeer een spookschip dat vol schijnwerpers naast de geul ligt, vrijwel onder water. Rood-wit-rood verticaal, een hopperzuiger dus.
Helaas moet ik steeds hoger aan de wind in het visjagersgaatje. Ik heb mijn derde rif er al wel ingelegd, maar het zeil niet gehesen, hopende dat ik het ga redden op de fok alleen.
Zover alles onder controle.Tot de VG 17, keiharde wind, hoge golven, donker en smal vaarwater. Ik kan het niet meer bezeilen en durf het grootzeil hier niet te hijsen. Een foutje kan fataal zijn, het zeil hijst al niet zo soepel. Geen keuze, mijn risicogrens is bereikt, ik start de motor en maak tegen de regels in hoogte om de volgende ton te halen. Daarna kan ik alles weer bezeilen. Zal het later aan Henri uitleggen waarom ik dit zo moest.
Ik haal de sluis waar ik snel wordt geschut en vaar door naar de jachthaven. De wind fluit oorverdovend door de stagen. Wat een wind, wat een dag! Deze kan bijgeschreven worden in de top 5 van zeildagen met de Uitvreter. Genieten hoor!

Dinsdagochtend na een heerlijke tuk slapen waait het nog steeds hard. De waarschuwingen zijn indrukwekkend: ZW7 met in buien 10 bft windstoten. Ik besluit het front en de buienlijn daarachter af te wachten. Haal de weerkaarten van internet, kijk op de buienradar (Duitse Wetter Online heeft ze op 15 min actueel). Ik besluit om tegen 14.00 te vertrekken.
De laatste buien komen over zonder harde windstoten. Als ik nu vertrek heb ik nog precies 16 uur om naar Lemmer te varen en Pampus te ronden. Moet kunnen.
Met een gemiddelde van 7 knopen kom ik tegen zes uur in Lemmer aan. Ik lig nog op schema. Zonder de motor te gebruiken leg ik aan een paal direct om de hoek binnen de jachthaven. De Fordar ligt aan de steiger te pitten. Zie niemand. Klauter via een ander schip naar de wal. Alles dicht, geen mens te bekennen. Een paar honderd meter verderop vind ik een restaurant en casino waar ik in zeilkleding binnenloop. Nette tent, maar geen stempel, ze hebben een visitekaartje.
Meteen weer weg zodat ik met licht tussen de onverlichte staken kan wegkruisen. Lukt allemaal wonderwel. Er staat nog steeds 6 bft. De Uitvreter loopt mooi over de golven heen, geen gehak, ook niet erg hard helaas. Net 4 kn op 3x rif en stormfok. Na een paar slagen en uren kom ik bij de EL-B. Daar steek ik mijn hoofd boven het luik met eenkop snert in de hand als ik plotseling een zoeklicht en boordlichten zie naderen. Het schip is onzichtbaar op de radar en was er zojuist nog niet. Ik schrik me een aap en ga resioluut overstag. Soep door de kuip. Het schip begint me te volgen en lijkt ook niet zo groot. Ik probeer ze via de marifoon op te roepen. Kanaal 1, 10. Geen reactie. Ook de verkeerscentrale weet van niets maar denkt dat de reddingsboot aan het oefenen is. Na 10 minuten achter me te hebben aangevaren verdwijnen ze weer en maken nog wat zoekslagen. Ik neem inderdaad aan een reddingsboot, vreemde gang van zaken.
Na nog eens 4 uur zeilen door hoge golven op de Val van Urk en uiteindelijk weer toenemende wind ZW 7 bereik ik de sluis van Lelystad. Ik zit er al aardig doorheen. Maak kleine foutjes merk ik. De stuurautomaat begint plotseling heel vreemd te doen.
De sluiswachter is heel attent en ik kan zo doorvaren. Het is ondertussen half 2 ’s nachts. Ik moet nog mijn 8 uur verplichte rust nemen en daarom voor 6.00 weer terug zijn in Lelystad haven. Pampus is heen en terug 30 mijl, dus minstens 6 uur varen. Ik ga dat niet meer halen.
Het verstand wint het van de emotie, het heeft geen zin door te varen, ik kom slechts 2 uur tekort. Een beetje teleurgesteld, maar toch ook met veel voldoening leg ik aan in Lelystad haven. Het maximale heb ik eruit gehaald, het was een fantastische tocht die ik zonder kleerscheuren heb gevaren.
Vlak daarna vaart de My First ook binnen. Het lijkt erop dat we de enige zijn.
Nu lekker slapen. Het was een fantastische tocht.
Henri, bedankt voor de organisatie!

Totalen:
Afstand: 191,7 mijl (op log)
Motortijd: 16.29’ min
Zeiltijd: 45 uur 52 min.


Naschrift: mijn stuurautomaat heb ik de volgende dag leggegoten.